Raznolikost imena jezera je samo pojačalo njegovu mističnost. Kinezi su ga u drevnim hronikama i na kartama nazivali „Bajhe“(„Severno more“). Burjati (mongolski narod) su ga nazivali „Bajgaal-dalaj“, što znači „veliki basen“, poput morskog basena.
Najrasprostranjenija verzija je da je „Bajkal“ reč turskotatarskog porekla, od „baj“- bogat i „kulj“- jezero, dakle sa značenjem „bogato jezero“. Iz turskotatarskih jezika je i naziv „Tengiz“, u prevodu „nebeska sveta voda“.
Prvi ruski istraživači Sibira su koristili naziv „Lamu“ (sa značenjem: more ili čak: misteriozna zagonetka), koji potiče od Evenka, tungusko-mandžurskog naroda. Posle dolaska kozačkog odreda Kurbata Ivanova na obalu jezera, Rusi su prešli na burjatski naziv „Bajgaal“ od: baj-stajati i gal-vatra, jer se prema legendi Bajkal pojavio na mestu planine koja je „izdisala vatru“ ). Naziv su prilagodili svom jeziku, tako što su sredinom 17. veka burjatsko „g“, zamenili ruskim „k“, posle čega je dobijen današnji naziv „Bajkal“.
Stari ruski naziv za Bajkal je „Sveto more“.
Predeo obale Bajkalskog jezera je veoma raznolik. Veći deo zauzima tajga, u manjem delu močvarna i teško prohodna. Većina obale pod tajgom je vrlo gostoljubiva: peskovito tlo, borovi, kedar, divlji ruzmarin. Drugi deo bajkalske obale čine stepe i stene sa šumama sibirskog ariša. Njega čine Tažeranskaja stepa, okolina Malog mora i ostrvo Oljhon.
Planinski teren na bajkalskoj obali stvara velike probleme za razvoj saobraćajne infrastukture. Često putovanje od jednog do drugog naseljenog mesta na obali iziskuje zaobilazni put i udaljavanje od obale više desetina kilometara. Jedan četvrti deo Bajkalskog jezera uopšte nema javnih puteva i praktično je nenaseljen.
Duž vodene površine Bajkala je raštrkano 27 ostrva, među kojima 12 većih i 5 niskopostavljenih.
U samom srcu Bajkala se nalazi njegovo najveće ostrvo, Oljhon. Ostrvo se proteže 73 kilometara u dužinu, 10-14 km u širinu. Ima ukupnu površinu od 730 km². Severni vrh ostrva čini rt Hoboj. Nešto zapadnije је drugi istureni deo kopna, rt Zama. Vodena površina omeđena rtovima se naziva Velika oljhonska kapija. Između rtova se nalazi najširi deo Malog mora, širine 18 km. Bajkal je jedino jezero koje ima svoje more, Malo more. Tako se naziva tesnac između ostrva Oljhon i zapadne obale Bajkalskog jezera. Na obalama Oljhona se nalaze 2 ribarska sela: Jalga i Hužir i on je jedino naseljeno ostrvo jezera Bajkal. Na ostrvu, u lokalnim pećinama su otkriveni ostaci drevnog čoveka iz doba paleolita, od pre više od 13 hiljada godina.
Na poljima ostrva Oljhon, koja nikada nisu obrađivana, periodično se misteriozno pojavljuju savršeno ujednačeni krugovi trave. Nema znakova gaženja, već naprotiv: duž granice savršeno ravnog kruga, pojavljuje se u obliku trake viša i sočnija trava. Ova pojava je naročito primetna na suvim površinama zemljišta. Prema verovanjima lokalnih stanovnika do pojave krugova dolazi na mestima gde se u istim takvim krugovima odvija ples veštica. Ufolozi veruju da prstenovi, prečnika i nekoliko desetina metara, nastaju kao rezultat sletanja vanzemaljaca. Istraživači su utvrdili da intenzivan rast biljaka u prstenovimanije povezan sa karakteristikama tla ili podzemnim izvorima vode.
Drugo po veličini je ostrvo Boljšoj uškanjij. Ono pripada arhipelagu Uškanjij, koji se nalazi u srednjem delu Bajkalskog jezera. Njega čine i ostrva Tonkij, Kruglij i Dolgij, znatno manja po površini od ostrva Boljšoj. Ostrva su nastala od mramornih stena najneobičnijih nijansi. Ovaj arhipelag je glavni poligon za izležavanje bajkalske foke. Na ostrvu Boljšoj uškanjij se nalaze 3 pećine sa pronađenim ostacima osoba, koje su ovde živele 2000 do 3000 godina pre nove ere. Ovde je sačuvana i netaknuta šuma ariša, bora i breze sa crnom korom.
Najveće poluostrvo se nalazi u istočnom delu Bajkala. Zove se Sveti nos. Sa kopnom ga povezuje sprud, koji se jedva izdiže iznad nivoa vode. Sprud razdvaja dva zaliva, Barguzinski i Čivirkujski.
Prema geološkim standardima, poluostrvo je relativno mlado. Do pre nekoliko milenijuma, Sveti nos je bio ostrvo, nešto manje od Oljhona. Dužina poluostrva je 53 km, širina do 20 km, a najveća visina 1877m.Na poluostrvu postoje 3 naseljena punkta: Mohatovo, Katunj i Karbulik. Na vrhu poluostrva se nalazi planinska visoravan u zoni tundre, odakle se vidi panorama poluostrva i zaliva, kao i arhipelaga Uškanjij.
Duž obale Bajkalskog jezera je rasuto nekoliko desetina naselja, sela, banjskih mesta.
Selo Listjanka se nalazi na ušću reke Angare i u narodu se smatra prestonicom Bajkala. U njemu se nalazi jedini muzej posvećen jezeru. Turisti redovno obilaze selo i njegovu okolinu: crkvu Svetog Nikole, sagrađenu u 19. veku, arhitektonsko-etnografski kompleks „Taljci“, gde mogu plesti predmete od brezove kore ili ih praviti od gline. Sa brda oko Listjanke se pruža raskošan pogled na jezero. Na teritoriji sela postoji opservatorija za posmatranje sunca. Zimi funkcioniše centar za skijanje i centar za vožnju sankama koje vuku psi.
Sljudjanka je mali grad na jugozapadnoj obali Bajkalskog jezera. Nekad je bila veliko industrijsko središte regiona. Danas se ovde razvija ekološki i planinski turizam. Grad privlači poznavaoce prirodnih lepota i drevnih legendi, tragače za blagom i ljubitele dragulja.Jedna od znamenitosti grada je zgrada železničke stanice, sagrađena od mermera, koja predstavlja polaznu tačku kružne bajkalske železnice. U gradu se nalazi i poznati mineraloški muzej.
Gorjačinsk je najstarije odmaralište na jezeru. Osnovano je krajem 18. veka po ukazu Katarine II. Njegovi izvori su odlični za lečenje, a živopisna peščana uvala za odmor. Ovo odmaralište se može naći na fotografijama koje su deo reklame u turističkim vodičima iz 19. veka.
Zaliv Pesčanaja je posebno mesto, jer predstavlja jedinstveni kutak mediteranske klime u Sibiru. Savršen je za avanturistički letnji odmor u šatorima, uz logorsku vatru i gitare.
Šta obavezno treba raditi na Bajkalskom jezeru i oko njega? Pijte mineralnu vodu, kupajte se lekovitim kupkama. Idite na izlete (duž obala Bajkalskog jezera postoje rute od nekoliko stotina izleta). Idite na planinarenje (pešačke staze kroz šume i planine u blizini Bajkala su svih kategorija težine).Uživajte u vremenu provedenom na krstarenjima. Plivajte i sunčajte se. Naučite ekstremne sportove.
Piše: Nađa Milanić
Linkovi sa kojih su preuzete fotografije:
Slika 1. https://imgprx.livejournal.net/2d435bc4d5a10cc252d2ae80efc59062b243c74d/wDIBZR-VC9bbnunAnhHFwuWANQ23gP0CnrctsKj7taO5_RZl0DCK1UGrwpRIlZSWYYDLyBKYhufGqMVXbqtKQ4-2VIs4nHRV-Mv5Ov6Iu4A,
Slika 2.https://baikalsea.ru/wp-content/uploads/2020/04/big_5b3e6df6241ac.jpg,
Slika 3.https://gdb.rferl.org/32B2E21E-65DA-4ADC-85C4-94E3935E9E45_w1200_r1.jpg,
Slika 4.https://img-fotki.yandex.ru/get/6739/106089749.48/0_ed038_a3d1b4f1_orig.jpg,
Slika 5.https://sun9-42.userapi.com/c845019/v845019641/12eb06/U0Z_RGAKOn4.jpg,
Slika 6.https://po-baikalu.ru/blog/wp-content/uploads/2019/02/4_4_sld.jpg,
Slika 7.https://i.ytimg.com/vi/JMdtpHurPbw/maxresdefault.jpg,
Slika 8.https://pic.voombu.ru/img/hotel/max1280x900/201/201183569.jpg,
Slika 9.https://nature.baikal.ru/phs/norm/70/70525.jpg?1377585721,
Slika 10.https://i.ytimg.com/vi/WO97fhfLnIc/maxresdefault.jpg,
Slika 11.https://baikalbusinesstravel.com/img/cruise_baikal/7_6_sld.jpg,
Slika 12.http://ratanews.ru/i/editor_upload/images/3(633).jpg.
